Hilde van Susante, tropenarts, is al weer ruim een jaar en 3 maanden aan de slag voor Tweega Medica in het ziekenhuis in Sengerema, Tanzania. Hieronder vertelt ze hoe het daar gaat:

“Al eerder schreef ik een over het niet altijd aanwezig zijn van alle materialen die nodig zijn om al mijn patiënten optimaal te behandelen. Dat dit soms frustrerend kan zijn hoef ik niet meer uit te leggen. Dat dit ook positieve dingen kan genereren is misschien een ‘eye opener’. We worden er ook erg creatief van om met beperkte middelen toch zo veel mogelijk onze doelen te proberen te bereiken.

Laatst werd ik voor een artikel geïnterviewd waarin mij werd gevraagd wat ik allemaal voor ‘ongewone’ attributen in het ziekenhuis gebruik om mijn patiënten beter te maken, waarop mijn eerste antwoord was dat dat over het algemeen gewoon dingen zijn die men in Nederland ook gebruikt. Echter hoe langer ik erover nadacht, hoe meer ik me realiseerde dat ik toch wel wat ‘abnormale’ dingen gebruik om mijn patiënten te behandelen . Ik heb bijvoorbeeld een gewone elektrische boor gekocht om schreven vast te zetten in de botten van patiënten met een open botbreuk.

Ik had eerder een medische boor gebruikt, maar omdat dit een boor is die je met de hand moet ronddraaien terwijl je hem stil moet houden ging één pin niet goed het bot in en liep vast. Het lukte gewoon niet om de boorput los te krijgen. Na veel zwoegen en zweten lukte het uiteindelijk toch en ik besloot dat een gewone accuboor die we steriel verpakken veel makkelijker en effectiever is. Dit is nu de boor van ‘dr Hillide/dr Hiride’ zoals met een pleister op de steriele doek staat geschreven. Van een Nederlandse chirurg leerde ik hoe we wat onconventioneel ook bijvoorbeeld een gewone zaag steriel konden maken voor een operatie.

Met opereren word ik vaak gedwongen tot creativiteit; als een mesheft ontbreekt gebruik ik een klem die eigenlijk ergens anders voor is bedoeld, als hoesje tegen elektrische stroom werken handschoenen ook goed isolerend. Urine-katheters zijn ook voor een veelvoud van andere zaken in te zetten. Je kunt ze bij gebrek aan een goede drain ook bij wonden gebruiken, maar ook om door hiermee druk uit te kunnen oefenen op de baarmoeder als redmiddel bij te groot bloedverlies na een bevalling. Door vier katheters op de juiste manier te plaatsen kun je in zo’n situatie net genoeg tijd rekken voor een levensreddende baarmoeder operatie.

Een bevriende gynaecoloog uit Amerika die hier ook een poosje gewerkt heeft gaf me een tip voor als in zo’n situatie de katheters op zijn. Gebruik een condoom die je vult met water. Maar aangezien ik een netjes-getrouwde vrouw ben en dit een katholiek ziekenhuis is, kom ik niet zo makkelijk aan condooms. Een van de nonnen heeft wel een kleine voorraad condooms “voor medisch gebruik” in een laatje liggen en zij gaf er er voor deze reden een aantal aan mij.

Ik stopte ze in mijn doktersjas en besloot ze daar te laten aangezien je bij een acuut bloedende vrouw niet meer naar huis kunt gaan om deze op te halen. Maar helaas bracht dit slimme besluit mij in de meest gênante situatie sinds mijn komst hier. Tijdens een zaalronde op de mannenafdeling pakte ik mijn stethoscoop uit mijn dokterszak, maar in de beweging slingerde ik hiermee ook een van de condooms mee die voor de voeten van mijn mannelijke collega viel. Met een rood hoofd frommel ik het ding zo snel mogelijk terug in mijn zak in de hoop dat niemand het gezien heeft, maar helaas; mijn collega begint hard te lachen en geeft me een knipoog; “Dokter is dat wat ik denk dat het is…??! Ik wist niet dat je nachtdienst had!” “Uuuhh, nee, dat is voor een fluxus (hevige bloeding na een bevalling)”…. Jaja….enfin, uitleggen maakt het uiteraard alleen maar erger en ik besluit er maar een grap over te maken en zo snel mogelijk naar mijn volgende patiënt te lopen die me ook met een dikke grijns aankijkt.

Echter ben ik niet afgeschrikt door de ‘condoom blammage’: laatst hadden een Amerikaanse chirurg die op bezoek was en ik een nieuwe creatieve oplossing met een condoom bedacht. We besloten een condoom rondom het stoma van onze patiënt vast te hechten omdat de huid eromheen helemaal kapot was door zijn vreselijke ziektebeloop in het ziekenhuis waar hij hiervoor lag. De normale stomazakjes werkten niet omdat niks bleef zitten en hij en zijn familie waren ten einde raad. Ze waren in voor ons condoom experiment om de huid te laten herstellen en toen het goed werkte waren ze ons eeuwig dankbaar. Waar een condoom in ruraal Afrika in een missie ziekenhuis al niet goed voor is!”